Διάλεξη εαρινού εξαμήνου του 1ου έτους του Π.Μ.Σ. «Θεωρητική και πρακτική φιλοσοφία» 2023-25

3^η διάλεξη εαρινού εξαμήνου του 1^ου έτους του Π.Μ.Σ. «Θεωρητική και πρακτική φιλοσοφία» 2023-25

Ομιλητής: Διονύσης Χρηστιάς, Κύριος Ερευνητής, Κέντρο Έρευνας Ελληνικής Φιλοσοφίας, Ακαδημία Αθηνών.

Τίτλος: Έχει η Εμπειρική γνώση κάποιο θεμέλιο: Θεμελιοκρατία vs Συνεκτικισμός’,

Περίληψη: Ένα θεμελιώδες ερώτημα στο χώρο της γνωσιολογίας είναι το εξής: Επί τη βάσει ποιου χαρακτηριστικού μπορούμε να διακρίνουμε με αξιοπιστία τις περιπτώσεις γνήσιας, πραγματικής εμπειρικής γνώσης από περιπτώσεις απλώς φαινομενικής γνώσης (που στην πραγματικότητα συνιστά άγνοια ή απλά δογματική βεβαιότητα); Μια παραδοσιακή απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι η εν λόγω διάκριση μπορεί να γίνει με κριτήριο το αν διαθέτουμε επαρκή δικαιολόγηση, δηλαδή καλούς λόγους για να πιστεύουμε ότι οι πεποιθήσεις μας είναι αληθείς. Θα εξετάσουμε συναφώς τις γνωσιολογικές θεωρίες της θεμελιοκρατίας (foundationalism) και του συνεκτικισμού (coherentism) ως διαφορετικές απόπειρες απάντησης στο ερώτημα του τι συνιστά καλό λόγο για τη θεμελίωση της εμπειρικής μας γνώσης εν γένει. Σύμφωνα με τη θεμελιοκρατία, το σώμα των εμπειρικών μας πεποιθήσεων (από τις προ-θεωρητικές τέτοιες πεποιθήσεις για τη δομή του καθημερινού μας ‘βιόκοσμου’ μέχρι τις θεωρητικού χαρακτήρα επιστημονικές μας αντιλήψεις για τη φύση της πραγματικότητας) μπορεί να συνιστά γνώση μόνο αν εδράζεται επί ενός πιο βέβαιου και ανεξάρτητου αυτών γνωσιακού θεμελίου (π.χ. την αντιληπτική μας εμπειρία). Κατά τον συνεκτικισμό, αντιθέτως, το σώμα των εμπειρικών μας πεποιθήσεων δεν απαιτεί την ύπαρξη κάποιου εξωτερικού, ανεξάρτητου θεμελίου για να συνιστά γνώση, αλλά δικαιολογείται με ‘εσωτερικό’ τρόπο, ως ένα αλληλουποστηριζόμενο όλον, εντός του οποίου κάθε πεποίθηση μπορεί να αμφισβητηθεί, αλλά όχι όλες μαζi.